اثر نانو اکسید روی و اکسید روی بر برخی فراسنجه های خونی و عملکرد بزغاله های نر مرخز

نقش عناصر کم مصرف در تنظیم فرآیندهای متابولیکی بدن به خوبی شناخته شده است. عنصر روی به عنوان یک عنصر کم مصرف در بسیاری از اعمال حیاتی بدن نقش دارد و به صورت مکمل معدنی و یا آلی به طور روزانه به جیره دام ها افزوده می شود. به منظور بررسی اثر سطوح مختلف (صفر، 20 و 40 قسمت در میلیون) و منابع عنصر روی (اکسید روی و نانو اکسید روی بر قابلیت هضم جیره، عملکرد، برخی فراسنجه های خونی و شکمبه ای و موهر بزغاله های نر مرغوز سه آزمایش جداگانه در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. در آزمایش اول (آزمایش برون تنی)، مایع شکمبه مورد نیاز از 3 رأس گوسفند نر نژاد مهربان مجهز به فیستولا به دست آمد. تیمارهای آزمایشی شامل 1) جیره پایه بدون مکمل روی (شاهد)، 20 و 40 قسمت در میلیون عنصر روی از منبع اکسید روی و 20 و 40 قسمت در میلیون عنصر روی از منبع نانو اکسید روی بودند که به جیره پایه اضافه شدند. در این آزمایش، فراسنجه های تخمیر شکمبه در طول 144 ساعت انکوباسیون متوالی (gp144)، حجم تولید گاز در طول 24 ساعت انکوباسیون (gp24) و فراسنجه های حاصل از آنها بر روی تیمارهای آزمایشی مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش دوم، 30 رأس بزغاله نر مرغوز با سن 7-6 ماهه به طور تصادفی به 5 گروه مشابه آزمایش اول تقسیم شدند و به مدت 70 روز از جیره پایه (حاوی 12/22 قسمت در میلیون عنصر روی) تغذیه کردند. میزان مصرف خوراک به صورت روزانه و غلظت مواد معدنی خون (کلسیم، فسفر، آهن، مس و روی)، برخی فراسنجه ها و آنزیم های سرم (آلکالین فسفاتاز و لاکتات دهیدروژناز) در روزهای صفر، 35 و 70 آزمایش اندازه گیری شد. در روز شروع و پایان آزمایش موهر بزغاله ها کاملاً چیده شد تا عملکرد آن بررسی گردد. همچنین، یک نمونه موهر در روزهای 35 و 70 آزمایش از بدن بزغاله ها برداشت شد تا سرعت رشد موهر و میزان عناصر معدنی آن اندازه گیری گردد. در آزمایش سوم، که بلافاصله پس از آزمایش دوم انجام شد تعداد 4 رأس بزغاله با مصرف خوراک تقریباً مشابه از هر کدام از تیمارهای آزمایشی انتخاب (20 بزغاله) شدند و قابلیت هضم جیره، ph، غلظت آمونیاک و کل اسیدهای چرب فرار و جمعیت پروتوزوآها در مایع شکمبه مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان داد gp144 و gp24 و فراسنجه های حاصل از آنها (به جز حداکثر ظرفیت تولید گاز (a) و فاز تأخیر (l)) تحت تأثیر مکمل روی قرار نگرفتند. تفاوت معنی داری بین میانگین افزایش وزن روزانه، میانگین ماده خشک مصرفی و ضریب تبدیل غذایی تیمارها مشاهده نشد. غلظت مواد معدنی خون به جز غلظت عنصر روی در روز 35 و در تیمار دریافت کننده 40 قسمت در میلیون روی از طریق اکسید روی تحت تأثیر مکمل روی قرار نگرفت. هیچکدام از ترکیبات خون (گلوکز، آلبومین، اوره، ویتامین آ و پروتئین کل سرم خون ) و فعالیت آنزیم های آلکالین فسفاتاز و لاکتات دهیدروژنار سرم تحت تأثیر مصرف مکمل روی در جیره قرار نگرفتند. غلظت عناصر معدنی (روی، آهن و مس) در روز 35 و 70 آزمایش در همه تیمارها در یک محدوده بود و تفاوت معنی داری بین آنها وجود نداشت. همچنین، هیچ تفاوت معنی داری در تولید موهر و سرعت رشد موهر بین تیمار شاهد و تیمارهای مکمل شده با روی مشاهده نشد. قابلیت هضم و فراسنجه های شکمبه (ph، آمونیاک و کل اسیدهای چرب فرار) در آزمایش درون تنی تحت تأثیر مکمل روی قرار نگرفتند. اختلاف معنی داری در خصوص تعداد کل پروتوزوآها بین تیمارها مشاهده نشد. بیشترین تعداد مربوط به جنس انتودینیوم و کمترین آن مربوط به جنس ایزوتریشا بود. نتایج نشان داد که استفاده از سطوح 20 و 40 قسمت در میلیون عنصر روی از دو منبع اکسید روی و نانو اکسید روی اثری بر قابلیت هضم، فراسنجه های شکمبه، عملکرد، فراسنجه های خونی و موهر در بزغاله های مرغوز در هر دو روش درون تنی و برون تنی نداشت. احتمالاً مصرف جیره پایه که حاوی 12/22 قسمت در میلیون عنصر روی است، می تواند نیاز عنصر روی را در بزغاله های نر مرغوز 7-6 ماهه را تأمین نماید.